Oman – Không tin vào sự nuối tiếc

Cuộc đời như một giấc mơ, tưởng mới đây mà đã hơn 10 năm kể từ ngày mình đến Oman. Quãng đường từ Dubai đi thủ đô Muscat dài 500km, đi 80km đã đến biên giới Oman. Ở đây chẳng có cột mốc hay của khẩu gì cả, chỉ có một con đường với hai bên là cát trắng xóa. Thủ tục xuất nhập cách được làm trong một tòa nhà khuất bên trong đường. Xe chạy thêm một quãng 80km nữa là đến con đường dọc theo sườn núi, bên kia là bờ biển, nhìn ra vịnh Oman mà bên kia bờ là Iran, cảnh tượng như tranh vẽ, đúng là sơn thủy hữu tình. Thêm một quãng vài chục cây số nữa là thành phố Sohar, cố đô của Oman. Đây là một địa danh nổi tiếng trong chuyện ngàn lẻ một đêm, nơi chàng thủy thủ Sinbad đã xuất phát cho 7 lần ra khơi là 7 chuyến đi li kỳ, diễm tình, không thể nào quên.

Vào thể kỷ 18-19, Oman từng là một đế quốc hùng mạnh, với vùng lãnh thổ trải rộng khắp bán đảo Ả Rập, dưới xuống tận Tanzania (châu Phi), trên là vùng đất rộng lớn của Iran và Pakistan ngày nay. Người Oman rất giỏi nghề biển, với thủy quân hùng mạnh khống chế cả vùng Ấn Độ dương, và thuyền buôn cũng đi xa. Ấn tượng nhất trong thời gian ở Oman là khi vào trong bảo tàng Oman, nơi trưng bày đủ các bằng chứng oai hùng trong quá khứ. Đặc biệt, thuyền buôn Oman đã đến cả cảng Hội An của Việt Nam.

Oman ở Trung Đông cũng có vang bóng một thời giống như Mông Cổ của Viễn Đông, bây giờ cả hai chỉ là những quốc gia nhỏ bé về dân số, cùng khoảng 4 triệu người nhưng diện tích lãnh thổ Oman nhỏ hơn, trên 300000km, tương đương với Việt Nam. Oman là thành viên của nhóm Hợp tác vùng vịnh gồm 6 nướcquân chủ trên bán đảo Ả Rập, nhưng khác với Saudi và Bahrain, gọi Vua là King; ở Kuwait và Qatar gọi Vua là Amir; các Vua UAE lấy chữ Ruler; chỉ duy nhất vua Oman mới mới danh hiệu Sultan. Sultan hiện là là Qaboos, 76 tuổi, lên ngôi từ năm 1970.

Sau khi tốt nghiệp trường quân sự ở Anh về nước được vài năm, Qaboos đã tiến hành một cuộc đảo chính không đổ máu, buộc vua cha bị lật đổ phải ra sống lưu vong ở nước ngoài. Kịch bản con lật đổ cha còn được lặp lại một lần nữa ở nước láng giềng Qatar vào năm 1990. Hiện Qaboos là một trong những vị Vua trị vì lâu năm nhất thế giới, sau Nữ hoàng Elizabeth II, tuy nhiên Nữ hoàng chỉ có vai trò tượng trưng, trong khi Qaboos nắm giữ trọn vẹn quyền lực, ông kiêm nhiệm Thủ tướng, Bộ trưởng ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng. Khi Qaboos lên ngôi, Oman là một xứ lạc hậu, hầu hết dân số mù chữ (95%), chế độ chiếm hữu nô lệ còn phổ biến, lại thêm nội chiến nhiễu nhương giữa các bộ lạc. Khách quan mà nói, Qaboos là một nhà cải cách đã đưa Oman ra ánh sáng với thế giới bên ngoài. Một điều may mắn nữa, vào cuối thập kỷ 60, Oman bắt đầu phát hiện ra dầu lửa, Qaboos chủ trương gia tăng mạnh sản lượng khai thác  ở mức tối đa để chấn hưng nền kinh tế.

Muscat là thành phố đông dân nhất cũng chỉ chưa đầy 2 triệu người, nó được chú trọng đầu tư xây dựng nhưng vẫn chưa thể có nhiều các ngôi nhà lộng lẫy như Dubai hay Doha. Bên cạnh đó, Oman còn có rất nhiều các lâu đài cổ nằm rải rác khắp đất nước, dấu tích của một thời vàng son. Đất đai Oman không hoàn toàn cát như các nước vùng Vinh khác mà có cả những cánh rừng rậm rạp, gần như là nguyên sinh. Ngoài dầu lửa, nguồn thu nhập của Oman còn có nghề đánh bắt cá truyền thống, làm nông nghiêp và du lịch. Trong dân số Oman hiện này có khoảng 1/3 là người nước ngoài thường trú, đông nhất là Ấn Độ, Pakistan; dân châu Á trước đây đông nhất là từ Indonesia, nay dân Tàu tràn vào kha khá rồi.

Cuộc sống riêng tư của các Vua chúa các nước vùng Vịnh thuộc đề tài cấm kỵ, nhưng mọi người ở Oman đều biết Qaboos thuộc “thế giới thứ ba” đồng cô bóng cậu. Theo ghi chép chính thức, ông đã từng kết hôn, nhưng nhanh chóng ly dị và sau đó không lấy vợ nữa. Tình hình là Oman không có Thái tử và người kế vị ông lão gần 80 là một ẩn số. Cũng theo tin chính thống, có một lá thư mật của Qaboos mà chỉ công bố khi ông chết, trong đó viết tên 3 ứng cử viên của vị Vua tương lai để Hội đồng hoàng gia sẽ bầu ra một.

Đến nay, dầu lửa, nguồn thu nhập chính của Oman dần dần cạn kiệt, các ngành nghề phụ vẫn còn yếu kém. Điều may mắn cho Oman lúc này không phải là nhân lực dồi dào, ngược lại là dân số nhỏ. Đây là điều kiện cho phép thực hiện một kế sách kiếm tiền dễ dàng là xây nhà bán và nhận di dân nước ngoài.

Tháng 9/2016

Lương Văn Quang