THẾ SỰ: Giấc mơ hay giấc ngủ Trung Hoa

"Ai không biết lịch sử Trung Quốc thì đó không phải là người Việt". Câu nói nghe có vẻ kỳ lạ nhưng phản ánh một sự thật: sử Tàu là một kho tàng về trí khôn với vô vàn những câu chuyện, nhân vật đa diện, đa nghĩa lấp lánh đầy lý thú. Thuở nhỏ, mình là người say mê (thậm chí si mê) chuyện Tàu và thuộc làu những bộ sách Tam quốc chí, Đông Chu, Thủy hử, Tây du ký. Năm 1992, khi biên giới Việt Trung mới mở, mình cũng rất thích thú được bước chân sang phần đất Trung Quốc, lúc đó mọi người còn chưa dùng đến hộ chiếu là coi đó như là lần xuất ngoại đầu tiên.

Sách vở nói Trung Quốc có lịch sử 5000 năm nhưng trước khi Tần Thủy Hoàng thống nhất đất nước thì bên Tàu chưa có nhà nước tập quyền, tạm coi chỉ có những tiểu quốc nhỏ và cũng chỉ giới hạn địa lý ở hai bờ sông Hoàng Hà. Thời gian này tương ứng với việc Hy Lạp cổ đại tan rã để thiết lập nhà nước La Mã, cách đây khoảng 2300 năm. Đây có lẽ cũng nên coi là mốc thời gian bắt đầu của hai nền văn minh lớn nhất trong lịch sử nhân loại: văn minh phương Đông và văn minh Phương Đông, kéo dài khoảng 2000 năm. Vào thế kỳ 18, châu Âu bắt đầu chuyển mình bằng những cuộc cách mạng dân chủ tư sản thì Trung Quốc vẫn chìm trong đêm trường xã hội phong kiến. Lúc đó Napoleon đã nói một câu nổi tiếng: Trung quốc là người khổng lồ đang ngủ!

Ba trăm năm qua, người phương Tây đã đi khắp thế gian, xâm chiếm thuộc địa nhưng cũng đồng thời là khai phá văn minh, thực thi biết bao phát minh vĩ đại, thay đổi hoàn toàn cuộc sống của nhân loại.

Trong vài chục năm qua, Trung Quốc đã có những bước tiến nhảy vọt, trở thành cường quốc kinh tế số 2 thế giới, chỉ sau Mỹ. Mao Trach Đông chết năm 1976 để lại cho những kế nhiệm là Hoa Quốc Phong một lúc 4 chức vụ: Chủ tịch Đảng, chủ tịch Quân ủy, Chủ tịch nước và Thủ tướng. Trong 4 chức vụ đó, Chủ tịch quân ủy mang lại nhiều quyền lực nhất, cho nên khi Hoa mất chức này vào tay Đặng Tiểu Bình vào năm 1978 thì chính Đặng mới là lãnh tụ tối cao. Mất hết chức vụ, Hoa vẫn còn là Ủy viên Trung ướng Đảng cho đến tận năm 2002, khi đã 82 tuổi, cho thấy Đặng khá coi thường Hoa, không coi Hoa là một đối thủ chính trị nguy hiểm. Chính sách mở cửa do Đặng khỏi xướng được coi là bắt đầu từ năm 1978 đã thu được những thành tựu to lớn, Trong hơn 30 năm, kinh tế Trung Quốc phát triển với tốc độ 2 con số (tức trên 10%) và chỉ mới chậm lại trong khoảng 4-5 năm trờ lại đây.

Sự trỗi dậy của Trung Quốc là niềm cảm hứng để Tập Cận Bình nói về "Giấc mơ Trung Hoa" hòng lấy lại niềm kiêu hãnh trong quá khứ. Tuy nhiên, những người am hiểu tình hình thì cho rằng câu nói đó với mục đích hô hào là chính chứ không có giá trị thực chất. Tệ nạn tham nhũng, thiếu pháp quyền, thiếu minh bạch là những rào cản cho sự vươn lên của Trung Quốc.

Trước đây, các nước phương Tây phải mang quân đi đánh, tàn sát vì những mục đích chiếm đoạt thì ngày này chỉ cần truyền thông nói rằng, kinh tế Trung Quốc sắp sụp đổ là đã đủ giới nhà giàu lũ lượt mang tiền của ra đi. Giới nhà giàu là tinh hoa về trí tuệ, họ không cả tin nếu không có cơ sở. Giấc mơ thực sự của họ là "dream to leave".

Vừa rồi mình có gặp một anh Tàu sang thăm con du học ở Sydney. Anh cũng từng là du học sinh, chỉ có điều anh sang Úc để học master còn con anh đi từ lúc trung học. Anh cho biết, tệ nạn tham những tại Trung quốc đã thuyên giảm. Mình hỏi, có phải do "đả hổ diệt ruồi không" thì anh bảo không, mà do internet. Một khi các vụ việc nhũng nhiễu, vòi vĩnh người dân bị tung lên mạng nên các quan tham có phẩn e dè ngần ngại hơn.

Theo một tài liệu, chỉ số thông minh IQ của người châu Á cầm đũa (Hoa, Nhật, Hàn, Việt) thậm chí còn cao hơn người da trắng (mức trung bình 105 so với mức 104). Nếu 4 sắc dân này mà liên kết với nhau chắc chắn sẽ đe dọa vị thế của phương Tây. Người châu Á cầm đũa không chỉ thông minh mà còn chăm chỉ và đạt hiệu suất làm việc rất cao.

Điểm yếu lớn nhất của chế độ Trung quốc cộng sản là sự thiếu minh bạch, từ đó đẻ là rất nhiều hệ lụy: thiếu kiểm soát quyền lực, tham nhũng, quan liêu, cửa quyền và làm dân chung bất bình, mất lòng tin. Nếu khắc phục được yếu này đó chính là sự thức tỉnh của người khổng lồ. Điều đáng ngạc nhiên là giới cầm quyền lại thi hành chính sách hạn chế internet, cũng có nghĩa là hạn chế thông tin bằng cách cấm đoán google và facebook. Vậy thì họ muốn đất nước của họ hướng về giấc mơ hay vẫn tiếp tục đắp chiếc chăn bưng bít để ngủ ?

Ảnh: Bản đồ thời Tam quốc, một bằng chứng về quy luật tan hợp- hợp tan của Trung Quốc