Lửa cháy thành Kathmandu

 

Thành Kathmandu, thủ đô Nepal một trong những kinh thành cổ xưa nhất thế giới đã không yên bình khi cuộc nổi dậy của quần chúng đã lật đổ chính thể của Thủ tướng Cộng sản Oli. Đáng chú ý, ông Oli, 73 tuổi và vợ mới vừa quay về nước sau chuyến đi thăm và dự Lễ duyệt binh tại Trung Quốc.

Trong Lễ duyệt binh kỷ niệm 80 Chiến thắng phát xít Nhật, số lượng các nguyên thủ quốc gia có sự giảm thiểu so với Lễ 70 năm nhưng vẫn không thiếu nhà lãnh đạo Nepal, chứng tỏ mối quan hệ khá khăng khít giữa quốc gia khổng lồ với tiểu quốc láng giềng này.

Ngày 9/9, ngay sau biết tin quân đội bất tuân thượng lệnh là đàn áp biểu tình, Oli đã vội vã từ chức và bỏ trốn sang Dubai, nhưng nhà riêng của ông đã bị đốt cháy. Một số quan chức cấp bộ trưởng đã bị những người biểu tình bắt giữ, đánh đập và giết chết. Ít nhất 22 người biểu tình bị chết trong các cuộc bạo động.

Hồi mới sang Dubai sống vào đầu năm 2001, mình ngạc nhiên khi thấy khá đông người Nepal ở bên đó. Vào ngày 1/6 cùng năm đã diễn ra một sự việc chấn động là cuộc thảm sát hoàng gia, theo đó, Thái tử Dipendra say rượu đã bắn chết cha mẹ mình là vua Birendra và hoàng hậu, các cô chú, các em trai em gái và em họ, tổng cộng 13 người rồi tự sát.

Một cậu người Nepal quen biết đã tỏ ra tức giận khi cho rằng không thể có chuyện như thế được. Tại sao bữa tiệc có đầy đủ các thành viên hoàng gia mà lại thiếu vắng hoàng đệ Gyanendra trong khi người duy nhất sống sót lại là con trai độc nhất của ông là Paras. Rồi Thái tử Dipendra thuận tay phải trong khi vết đạn “tự sát” lại nằm phía bên trái của đầu.

Bản tin “chính thống” cũng không thể nêu được động cơ giết người mà chỉ là một “giả thiết” Dipendra bất đồng với cha mẹ vì bị ngăn cấm tình yêu. Kể cả vậy cũng chưa thuyết phục vì thái tử nương tương lai là con gái của một gia đình rất giàu, có học vấn và chưa điều tiếng gì, không có lý do để cấm cản.

Cậu người Nepal cho rằng thủ phạm của vụ mưu sát chính là Thái tử Paras mới, một tên bất hảo. Trời có mắt, hắn không bao giờ được lên ngôi vì vua cha Gyanendra cũng bị phế truất vào năm 2006, kết thúc chế độ phong kiến kéo dài hàng ngàn năm ở đất nước đỉnh Everest, nóc nhà của thế giới.

Nepal có dãy Hymalaya cao nhất thế giới và phần lớn cư dân sống trong các thung lũng bao bọc bởi núi cao. Chính vì thế, trong lịch sử vương quốc khá biệt lập so với bên ngoài.

Các vương triều Nepal có mối quan hệ tốt với người Anh khi hợp tác để truy quét những người Ấn chống thực dân Anh trốn chạy sang đây. Địa hình hiểm trở không chỉ ngăn cản các cuộc xâm lược mà còn ngăn chặn việc bành trướng của đạo Hồi vào khu vực núi non.

Cuộc sống ở đất nước Phật giáo và Hindu cứ yên bình cho đến khi cách mạng ở Trung Quốc thành công. Với chiến lược bao vây và gây sức ép với Ấn Độ, Trung Quốc liên kết với Pakistan từ phía tây bắc và muốn lũng đoạn Nepal từ phía đông bắc của Ấn Độ. Trung Quốc đã bơm tiền và vũ khí cho các nhóm vũ trang Maoist hoạt động chống chính quyền vương quốc.

Là một người từng du học bên Anh quốc, vua Birendra chấp nhận chế độ dân chủ đa đảng ngay tử khi lên ngôi chưa lâu, cho soạn thảo hiến pháp mới vào thập niên 1980s. Điều này không giúp cho các hoạt động bạo lực giảm đi mà còn tạo điều kiện cho phe cộng sản có thêm một kênh đấu tranh mới, vừa vũ trang, vừa nghị trường.

Sau khi vua Birendra chết trong cuộc thảm sát cung đình mờ ám, hoàng gia đã bị mất uy tín nghiêm trọng và sụp đổ, từ đó các đảng cộng sản và Maoist trở thành lực lượng chính kiểm soát chính trường Nepal. Đất nước Nepal không khá lên mà chìm trong nạn tham nhũng, nghèo nàn và lạc hậu.

Theo số liệu của Bộ di trú Úc, số lượng du học sinh Nepal đứng thứ ba, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ, xếp trên các quốc gia đông dân hơn hẳn như Việt Nam, Philippines và Indonesia. Không có gì lạ, dân số Nepal không tăng mà còn sụt giảm do người dân bỏ ra nước ngoài quá nhiều.

Theo tin mới nhất, nữ cựu chánh án Karki đã được “suy tôn” làm thủ tướng lâm thời của Nepal. Tổng thống nước này vẫn tại chức nhưng vị trí này không có quyền lực, chỉ làm nghi lễ.