Sốc: Cựu Thủ tướng Morisson đã kiêm nhiệm 5 chức Bộ trưởng

 

Một phát giác “động trời” rằng cựu Thủ tướng Scott Morisson đã bí mật làm lễ tuyên thệ thêm 5 chức Bộ trưởng trong thời gian sau tháng 3/2020 là lúc đại dịch Covid mới bắt đầu lan mạnh tại Úc.

Ban đầu, Morisson chỉ nhận nắm thêm 3 bộ nhưng rồi phải thú nhận ông đã ôm cả thảy 5 bộ, toàn là những Bộ quan trọng: như Ngân khố, Tài chính, Nội vụ, Y tế, Khoa học Kỹ nghệ và Tài nguyên.

Morisson giải thích bởi hai lý do. Thứ nhất vì sợ Covid làm mất năng lực các nhân sự Bộ trưởng và thứ hai, để có thể sử dụng “quyền hạn khẩn cấp dự phòng”. Ông nói thêm, ông chưa sử dụng quyền hạn “dự phòng này”, ngoại trừ một lần.

Cả hai lý do này đều không thỏa đáng. Đúng ra ScoMo có thể nói thật, đó là ông không tin vào các vị Bộ trưởng này, nên phải “phòng hờ”.

Đáng chú ý, trong có vị Bộ trưởng bị tiếm quyền nói trên có cả "cánh tay phải” Frydenberg, phó lãnh tụ đảng Tự do cầm quyền. Trong nội bộ các đảng ở Úc đã từng có chuyện ông trưởng và ông phó chẳng ưa gì nhau, tiêu biêu như cặp đôi Rudd – Gillard hay Abbott – Turnbull nhưng đối với cặp Morisson và Frydenberg thì từ trước đến nay chưa thấy tì vết gì.

Khi Morisson được bầu làm Thủ lãnh đảng tự do vào năm 2018 thì chính ông đã giới thiệu và ủng hộ Fredenberg ngồi vào ghế phó. Theo truyền thống, phó lãnh tụ đảng cầm quyền sẽ giữ chức Treasurer (tạm dịch tổng trưởng ngân khố) là chức vụ quan trọng thứ nhì trong chính phủ, sau Thủ tướng.

Rất có thể mối quan hệ giữa hai ông chóp bu này không suôn sẻ nên Fredenberg bị đẩy vào một khu vực tranh cử không an toàn, dẫn đến mất ghế Dân biểu và đồng thời phải từ giã chính trường. Trong khi đó đảng Tự do thua cử, mất chính quyền về phe Lao động.

Nhân đây có thể thấy quy trình để trở thành Bộ trưởng của Úc quá “dễ dãi” và mau chóng. Vì phe thắng cử giữ đa số trong quốc hội nên không cần bỏ phiếu tại Quốc hội làm gì cho mất thời gian. Ứng viên Bộ trưởng chỉ cần được Thủ tướng để cử và tuyên thệ trước Tổng toàn quyền là xong.

Xin mở ngoặc, về danh nghĩa nguyên thủ quốc gia của Úc vẫn là Nữ hoàng Anh, tổng toàn quyền (governor general) ở cấp liên bang hay toàn quyền (governor) ở cấp tiểu bang chỉ là người đại diện của Nữ hoàng.

Nghi thức tuyên thệ của Bộ trưởng chỉ diễn ra trong vài phút, cả Nội các trên 20 người thì làm trong khoảng hơn tiếng đồng hồ là xong. Hơi mất thời gian ở chỗ sau Lễ tuyên thệ thì Thủ tướng có một bài diễn văn về hoạt trong của chính phủ trong nhiệm kỳ mới.

Nhìn sang các nước, có một số vị nguyên thủ từng kiêm nhiệm các ghế Bộ trưởng, như cố quốc vương Qaboos của Oman từng kiêm Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng quốc phòng.

Thủ tướng Albanese đã gọi hành động của Morisson là “phá hoại nền dân chủ của chúng ta”.

Nếu Morisson không tin Bộ trưởng nào thì với quyền hạn Thủ tướng, ông có thể bãi nhiệm và bổ nhiệm người khác, một việc làm rất bình thường của xã hội dân chủ. Việc thay đổi ghế Bộ trưởng không gây xáo trộn nhân sự và hoạt động của Bộ vì Bộ trưởng chỉ làm các định hướng lớn còn sự vụ đã có Tổng thư ký hoặc Tổng giám đốc cơ quan Bộ đảm nhiệm.

Morisson đã xin lỗi vì hành động kỳ quặc của mình nhưng không chịu từ chức Dân biểu, một vị thế giúp ông có thể tái tranh cử ghế thủ tướng trong tương lai.