Quan sát và tầm nhìn

 

Trời sinh muôn loài, nhưng chỉ loài người có trí khôn. Vì sao vậy?

Con vật đi bằng 4 chân, người vượn cũng đi bốn chân nhưng đã trở thành vượn người khi hai chân trước được giải phóng và bắt đầu chuyển sang đi hai chân. Từ đó, vượn người có thể ngẩng cao đầu quan sát, làm cho trí não phát triển và từng bước có trí tuệ để trở thành con người.

Chuyện này không phải mình bịa ra mà trong sách Triết học viết như vậy. Sách còn viết tiếp, quá trình lao động bằng bàn tay và trí óc làm cho trí thông minh của con người ngày càng tiến tới.

Mình tin rằng, có hai loại người, người có khả năng quan sát tốt, thấu hiểu sự vật hiện tượng và lòng người, có năng lực tổ chức, bao quát và đó là những người “Trời phú” để làm những công việc chỉ huy.

Những người khác, do khả năng quan sát hạn hẹp hơn, họ vẫn có thể làm nghề giỏi, “nhất nghệ vinh nhất thân vinh”, vẫn thành công và vinh hiển nhưng không phù hợp cho vai trò người của công chúng để dẫn dắt xã hội.

Khi bạn làm kinh doanh, không ai có thể quyết định giúp bạn “nuôi con gì, trồng cây gì”. Nếu bạn đầu tư đúng thì sẽ nhận lại những thành quả tuyệt vời, hoặc ngược lại.

Bạn sẽ phàn nàn rằng, nhiều kẻ ngu dốt, đồi bại mà vẫn ăn trên ngồi trốc và “Trời không có mắt”.

Cũng có lĩnh vực trí khôn không giúp được nhiều mà do may mắn số phận, ví dụ như lấy vợ gả chồng.

Mình cũng tin rằng không có trường lớp hay thầy nào dạy được quan sát. Nhưng quan sát không hẳn là quá khó.

Nếu như con vật chỉ có thể quan sát bằng mắt cùng lắm là bằng ngũ giác thì con người quan sát bằng một tầm cao hơn hẳn, đó là sử dụng bộ óc để quan sát. Theo khái niệm lý thuyết, quan sát (observation) có hai kiểu, ba bộ phận, bốn loại, năm cách và 6 phương pháp.

Trong thực tế, một người giỏi quan sát được coi là người có “tầm nhìn”. Trong cùng một sự việc, họ có góc nhìn khác biệt, có tổng hợp, phân tích, nhận định và phán đoán hơn người và như thế họ thường đạt được nhiều thành tựu về riêng tư cũng như về xã hội.

Tầm nhìn của họ luôn thể hiện cụ thể ở các kế hoạch, mục tiêu khả thi và có lộ trình. Khi bạn định trước những việc sẽ làm thì tinh thần của bạn dễ đạt được sự khoan thai, phong lưu và tận hưởng.

Người ta làm được, bạn và tôi cũng làm được, miễn là cái đầu chúng ta tập trung vào việc quan sát.