Trao đổi: Sống ở đời, biết sao là dại, là khôn?

Nghĩ về những chuyện quá khứ đã qua, liệu quý vị có nuối tiếc theo kiểu giá mà biết vấn đề sớm hơn, hiểu rõ hơn thì mình sẽ xử lý khác, không làm như thế. Đôi khi bạn còn ước gì mình kém thông minh hơn để đừng nghĩ nhiều, cứ nghe theo lời khuyên của người khác cho khỏe, trong đó những lời chỉ bảo của cha mẹ là đáng tin cậy nhất.

Trong vai trò phụ huynh, bạn sẽ đánh giá về những đứa trẻ của mình thành ra đứa khôn, đứa dại. Tiêu chí để đánh giá khôn dại là nó có chịu nghe lời cha mẹ hay không.

Già rồi, mình mới nghiệm ra rằng, trong rất nhiều trường hợp, nghe lời cha mẹ là khôn ngoan nhất, còn ương bướng, chống đối là dại dột. Tuy nhiên, “thất bại là mẹ thành công”, tuổi trẻ vẫn cần trải nghiệm thực tế, chứ cứ làm theo lời người khác, dù an toàn hơn thì cũng rất nhàm chán. Thực sự, nếu chỉ biết nghe lời thì cũng thui chột hết sự tự tin, sáng tạo và những năng lực tiềm ẩn khổng lồ trong mỗi cá nhân.

Vậy cũng khó ha, nghe lời không hay ho gì mà không nghe lời cũng kẹt. Giờ làm sao? Hai bên cha mẹ và con cái nên thảo luận để có một thỏa thuận hợp lý, cái gì là vấn đề tự do cá nhân, bố mẹ không được tham gia, cái gì nên cho cha mẹ biết để góp ý kiến và giúp đỡ khi cần.

Để đi đến sự trưởng thành, đó là cuộc sống có kỷ luật, có nguyên tắc theo hành lang nào đó. Do đó, dù bằng miệng hay văn bản, rất cần những thỏa thuận, đổi chác một cách rõ ràng rành mạch.

Điều quan trọng là mỗi giai đoạn phát triển phải có một “cơ chế” mới, chẳng hạn như thời gian tiểu học, vào trung học, Đại học hoặc học nghề, rồi lớn hơn sẽ ra sao.

Còn nhỏ, đương nhiên cha mẹ bao sân toàn bộ, nhưng đến lúc nào phải biết tự lo vệ sinh cá nhân, ăn và mặc. Cha mẹ có được tham gia vào chuyện học hành và định hướng nghề nghiệp không và con cái cũng không nên giấu giếm cha mẹ về chuyện yêu đương, đồng thời cha mẹ phải có cư xử lịch sự, tôn trọng bạn của con.

Một thực tế đáng buồn, cha mẹ nói chân tình thì như nước đổ đầu vịt, còn người ngoài mới "đánh rắm" đã cuống quít cả lên.

Một người thành công hay thất bại phụ thuộc rất nhiều vào những người xung quanh, đặc biệt là những thành viên trong gia đình. Cách ứng xử các mối quan hệ này sẽ làm phân hóa ra kẻ khôn, người dại?